In 2015 hebben we met een grondruil 2 hectare verwaarloosd naaldbos verworven. Dit bos hebben we wél grootschalig gekapt. Om de schade voor de bodem te beperken hebben we het tak- en tophout laten klepelen (versplinteren), wat in de jaren erna enige bescherming en voeding gaf aan het bodemleven. De aanplant op dit perceel groeit inmiddels uitstekend.

Dit perceel was rond 1985 onvakkundig ingeplant met rijen van grove den en Oostenrijkse spar, om en om. De sparren waren niet geschikt voor deze locatie en groeiden langzaam, waardoor de grove dennen teveel ruimte aan de zijkanten hadden gekregen. Onze adviseur van de Bosgroep legde uit dat deze bomen nooit meer goed hout zouden produceren en een hoog risico liepen om bij een storm massaal te breken.

Maar ook elders in het bos hebben we in 2015 grotere stukken laten kappen, om ruimte te maken voor verjonging en aanplant van nieuwe soorten. Strikt genomen paste dat in het beheerplan, maar de kapvlaktes waren in de praktijk toch erg groot. Naar aanleiding daarvan hebben we ons doel om alleen kleinschalig te kappen aangescherpt.

Nieuwe houtsoort

Eén manier waarop we de introductie van nieuwe soorten op de houtmarkt stimuleren is door her en der in kleine groepen de Amerikaanse tulpenboom (liriodendron tulipifera) aan te planten. Deze soort is in Nederland niet nieuw, maar wordt tot zover alleen als straat- en parkboom aangeplant. 

In Noord-Amerika is tulpenboom de belangrijkste loofboom in de bosbouw: het hout is zacht, bewerkbaar en stabiel, het groeit snel en wordt gebruikt voor dezelfde doelen als grenen: pallets, kratten, multiplex en frames van meubels en wanden. De Amerikanen noemen hem de tulip tree of de yellow poplar.

Bewezen succes

Er is ook een historische reden waarom we voor deze soort kiezen. Circa 1960 heeft onze (groot)vader Hendrik Blijdenstein in een uithoek van het landgoed een aantal 'nieuwe' boomsoorten op kleine schaal aangeplant, waaronder een cluster tulpenbomen, die aanzienlijk dikker zijn geworden dan gelijktijdig aangeplante lariks en abies grandis.

Twee van deze exemplaren staan er nog. Na een oogst in 2011 zijn er in de directe omgeving verschillende zaailingen uitgekomen, waardoor er nu een bosje van tulpenbomen is ontstaan. De zaailingen groeien sneller dan alle andere soorten, inclusief de Amerikaanse vogelkers die soms andere soorten kan overwoekeren.

Klimaatkandidaat

De tulpenboom is, zeker bij een opwarmend klimaat, een goede kandidaat voor houtproductie, mede omdat hij in hoge mate resistent is tegen insecten en schimmels. Hij heeft bovendien als voordeel dat het strooisel de bodem verrijkt. Onder de twee volwassen tulpenbomen groeien soorten zoals hop en kleefkruid, die onder de naburige naaldbomen ontbreken.

Meerdere cycli

Ook waardevol is dat uit de stomp van de omgezaagde tulpenboom nieuwe scheuten uitgroeien. Dit komt ook bij beuk en eik voor, maar meestal sterven die scheuten alsnog. Bij de tulpenboom groeien de scheuten uit tot compleet nieuwe  bomen. Doordat ze een stevig wortelstelsel erven, groeien deze bomen de jaren razendsnel.

In 2011 zijn een paar tulpenbomen gekapt. Wij hebben ze vroegtijdig uitgedund tot één scheut per stronk. Bij deze exemplaren is de hoogtegroei tot zover ruim een meter per jaar geweest. Op den duur zakt de jaarlijkse groei terug naar de gebruikelijke (nog steeds forse) 50 centimeter per jaar.

Marktbevordering

Doordat de tulpenboom al lang in parken en straten wordt aangeplant, is er een klein jaarlijks aanbod van het hout van deze soort. Houthandel, zagerijen en bewerkers zijn er dus (enigszins) mee bekend. Door deze soort op net iets grotere schaal te introduceren willen wij de markt in Nederland rijp maken voor een nieuwe soort.

De tulpenboom wordt momenteel gepromoot als een klimaatbestendige en bodemverbeterende soort die je om ecologische redenen aan je bos zou kunnen toevoegen.  Wij zijn dus niet de enigen die met de tulpenboom in de weer zijn. 

Vóór de ijstijden

De tulpenboom is voor Europa geen exoot. Hij is alleen heel lang weg geweest. Tot de start van de ijstijden, 2,5 miljoen jaar geleden, groeide hij hier, net als allerlei andere boomsoorten die we nu niet als inheems herkennen. Dat bewijzen fossielen

De komst van terugkerende ijstijden verdrong bepaalde soorten, waaronder de tulpenboom, naar het zuiden. Zo ver, dat ze in heel Europa uitstierven, ook in de toevluchtsoorden waar onze dennen en eiken en beuken wel hebben 'overwinterd.'

FSC-aanplant 2021

In het voorjaar van 2021 zijn op de Biesterije in een vijftal clusters tulpenbomen aangeplant als onderdeel van een groter project. De hete droge zomer van 2022 heeft veel schade veroorzaakt, maar er zijn nog steeds veel exemplaren in leven. Naarmate ze opgroeien en dieper wortelen zullen ze beter bestand raken tegen de droogte.

Door